TLSA 2025 – Special Streams

1975 – 50 Years on

Contact Clinton Fernandes for further information on this stream: clinton.fernandes@unsw.edu.au

The 2025 conference coincides with the 50th anniversary of a fateful year for Timor-Leste. 1975 was a year with far-reaching consequences. It began with a coalition between FRETILIN and UDT and a shared commitment to self-determination. It ended with the full-scale Indonesian invasion of Portuguese Timor. The Timor-Leste Studies Association welcomes contributions for the special commemorative stream on “1975: Fifty Years Later”. All relevant aspects may be addressed: developments inside the territory, in Indonesia, in the region, and in the wider world; culture, history, politics, law, commerce, literature; legacies of 1975; and other subjects.  

Konferénsia 2025 nian koinside ho aniversáriu ba dala 50 hosi tinan ida ne’ebé maka fatídiku ba Timor-Leste. 1975 maka tinan ida ho konsekuénsia sira ne’ebé maka’as. Hahú ho koligasaun entre FRETILIN no UDT no kompromisu hamutuk ba autodeterminasaun. Remata ho invazaun Indonézia ba Timór Portugés. Asosiasaun Estudu Timor-Leste nian simu ho laran-haksolok kontribuisaun sira ba painel komemorativu espesiál kona-ba “1975: Tinan Lima-nulu liuba”. Aspetu relevante hotu-hotu inlkui: dezenvolvimentu sira iha territóriu laran, iha Indonézia, iha rejiaun, no iha mundu; kultura, istória, polítika, lei, komérsiu, literatura; legadu sira husi 1975; no asuntu sira seluk.

A conferência de 2025 coincide com o 50.º aniversário de um ano fatídico para Timor-Leste. 1975 foi um ano com consequências de grande alcance. Começou com uma coligação entre a FRETILIN e a UDT e um compromisso partilhado com a autodeterminação. Terminou com a invasão indonésia em grande escala de Timor Português. A Associação de Estudos de Timor-Leste acolhe com agrado os contributos para o painel especial comemorativo “1975: Cinquenta Anos Depois”. Podem ser abordados todos os aspetos relevantes: desenvolvimentos dentro do território, na Indonésia, na região e no resto do mundo; cultura, história, política, direito, comércio, literatura; legados de 1975; e outros assuntos.

***

Timor-Leste’s International Relations and ASEAN

Contact Laurentina ‘mica’ Barreto Soares (barreto_mica@ hotmail.com) for further information on this stream

Timor-Leste places international relations as one of the priority areas of its national development plan. Over the past two decades, Timor-Leste has been actively engaging through bilateral, regional, trans-regional, and multilateral venues to further its national interests in world politics. In the recent past, apart from continuing its interactions with other actors –  most notably with neighbouring countries, the Community of Portuguese Speaking Countries (CPLP), the United Nations, and g7+ countries – engaging with ASEAN has drawn much of its international relations focus. This TLSA 2025 Special Stream invites papers on all aspects of Timor-Leste’s international relations, including the key issue of ASEAN accession. The stream will examine these issues from various angles, including historical, political, economic, social, and cultural dimensions. We welcome papers from scholars and practitioners in related fields, both national and international, to share their research and submit abstract(s) for 20-minute presentations. 

Timor-Leste koloka relasaun internasionál nu’udar área prioridade ida husi ninia planu dezenvolvimentu nasionál. Durante dékada rua ikus ne’e, Timor-Leste ativu liuhusi relasaun bilaterál, rejionál, trans-rejionál, no multilaterál hodi habelar nia interese nasionál sira iha polítika mundiál. Iha pasadu resente, aleinde kontinua nia interasaun ho atór sira seluk – liuliu ho nasaun viziñu sira, Komunidade Nasaun sira Lian Portugés nian (CPLP), Nasoins Unidas, no nasaun sira g7+ nian – nia foku iha relasaun internasionál sira nian maka iha ASEAN. Painel Espesiál TLSA 2025 ida-ne’e konvida artigu sira kona-ba aspetu hotu-hotu relasaun internasionál Timor-Leste nian, inklui kestaun xave kona-ba adezaun ba ASEAN. Painel ne’e sei ezamina asuntu sira-ne’e hosi ângulu oioin, inklui dimensaun istóriku, polítiku, ekonómiku, sosiál no kulturál. Ami simu ho laran-haksolok artigu sira hosi matenek-na’in sira no pratikante sira iha área sira ne’ebé iha relasaun, tantu nasionál no internasionál, atu fahe sira nia peskiza no hatama rezumu (sira) ba aprezentasaun sira ho minutu 20.

Timor-Leste coloca as relações internacionais como uma das áreas prioritárias do seu plano de desenvolvimento nacional. Ao longo das últimas duas décadas, Timor-Leste envolveu-se ativamente, através de instâncias bilaterais, regionais, transregionais e multilaterais, na promoção dos seus interesses nacionais na política mundial. No passado recente, para além de continuar as suas interações com outros atores – principalmente com os países vizinhos, a Comunidade dos Países de Língua Portuguesa (CPLP), as Nações Unidas e os países do g7+ – o envolvimento com a ASEAN atraiu grande parte do seu foco nas relações internacionais. Este painel especial do TLSA 2025 convida a apresentações sobre todos os aspetos das relações internacionais de Timor-Leste, incluindo a questão chave da adesão à ASEAN. O painel examinará estas questões de vários ângulos, incluindo dimensões históricas, políticas, económicas, sociais e culturais. Aceitamos artigos de académicos e profissionais de áreas afins, nacionais e internacionais, para partilhar a sua investigação e submeter resumo(s) para apresentações de 20 minutos.

Indigenous Knowledges

Contact Josh Trindade (trindade.josh@gmail.com) for further information on this stream

Understanding the significance of Indigenous knowledge systems has gained momentum since the UN Declaration on the Rights of Indigenous People (UNDRIP) in 2007. Timor-Leste is among 143 nations that are signatory to this declaration. The UNDRIP outlines and defines the individual and collective rights of Indigenous peoples, including their ownership rights to cultural and ceremonial expression, identity, language, employment, health, education, and other issues. These rights also extend to the protection of their intellectual and cultural property. The declaration “emphasizes the rights of Indigenous peoples to maintain and strengthen their own institutions, cultures and traditions, and to pursue their development in keeping with their own needs and aspirations”. In line with the above, the University of Melbourne established the Indigenous Knowledge Institute (IKI) in 2020, with the aim of advancing research and education in Indigenous knowledge.

The Timor-Leste Study Association (TLSA) welcomes abstract submissions for this special stream on “Indigenous Knowledge” in Timor-Leste, Australia and beyond. We invite papers on all aspects of Indigenous Knowledge, including individual and collective rights of indigenous peoples, ownership rights to cultural and ceremonial expression, governance, identity, language, employment, health, education, land issues, the justice system, environmental stewardship, climate change, youth, gender, decolonising methodologies and other relevant issues. 

Signifikadu sistema koñesimentu indíjena sira hetan momentum dezde Deklarasaun ONU nian kona-ba Direitu sira hosi Ema Indíjena sira (UNDRIP) iha 2007. Timor-Leste entre nasaun 143 ne’ebé maka asina deklarasaun ida-ne’e. UNDRIP trasa no define direitu individuál no koletivu sira hosi ema Indíjena sira, inklui sira-nia direitu propriedade ba espresaun kulturál no serimónia, identidade, lian, empregu, saúde, edukasaun, no asuntu sira seluk. Direitu sira-ne’e mós habelar ba protesaun ba sira-nia propriedade intelektuál no kulturál. Deklarasaun ne’e “subliña direitu sira hosi ema indíjena sira atu mantein no hametin sira nia instituisaun, kultura no tradisaun rasik, no atu buka sira nia dezenvolvimentu hodi tuir sira nia nesesidade no aspirasaun rasik”. Tuir buat sira iha leten, Universidade Melbourne nian estabelese Institutu Koñesimentu Indíjena (IKI) iha tinan 2020, ho objetivu atu avansa peskiza no edukasaun iha koñesimentu Indíjena.

Asosiasaun Estudu Timor-Leste (TLSA) fó benvindu abstratu ba korrente espesiál ida-ne’e kona-ba “Matenek Indíjena” iha Timor-Leste, Austrália no liután. Ami konvida artigu sira kona-ba aspetu hotu-hotu hosi Koñesimentu Indíjena, inklui direitu individuál no koletivu hosi ema indíjena sira, direitu propriedade ba espresaun kulturál no serimónia, governasaun, identidade, lian, empregu, saúde, edukasaun, kestaun rai, sistema justisa, jestaun ambientál, klima mudansa, juventude, jéneru, metodolojia dekolonizasaun no asuntu relevante sira seluk.

A compreensão da importância dos sistemas de conhecimento e saberes indígenas ganhou impulso desde a Declaração das Nações Unidas sobre os Direitos dos Povos Indígenas (UNDRIP) em 2007. Timor-Leste está entre as 143 nações que são signatárias desta declaração. A UNDRIP descreve e define os direitos individuais e coletivos dos povos indígenas, incluindo os seus direitos de propriedade à expressão cultural e cerimonial, identidade, língua, emprego, saúde, educação e outras questões. Estes direitos estendem-se também à proteção da sua propriedade intelectual e cultural. A declaração “enfatiza os direitos dos povos indígenas de manter e fortalecer as suas próprias instituições, culturas e tradições, e de prosseguir o seu desenvolvimento de acordo com as suas próprias necessidades e aspirações”.  Alinhada com esta declaração, a Universidade de Melbourne estabeleceu em 2020 o Indigenous Knowledge Institute (IKI), com o objetivo de desenvolver a educação e a investigação sobre o conhecimento indígena.

A Associação de Estudos de Timor-Leste (TLSA) aceita submissões de resumos para este painel especial sobre “Saberes Indígenas” em Timor-Leste, Austrália e além. Convidamos à apresentação de artigos sobre todos os aspetos dos Saberes Indígenas, incluindo os direitos individuais e coletivos dos povos indígenas, os direitos de propriedade à expressão cultural e cerimonial, a governação, a identidade, a língua, o emprego, a saúde, a educação, as questões fundiárias, o sistema de justiça, a gestão ambiental, mudanças climáticas, juventude, género, metodologias de descolonização e outras questões relevantes.

***

Inclusive Economy

Contact Guteriano Neves (guteriano@gmail.com) for further information on this stream

Inclusive Economy or Inclusive Growth have become common themes in contemporary development discourse. These themes resonate strongly in Timor-Leste, juxtaposed with an economic structure that is highly dependent on petroleum revenues, and geographically concentrated in Dili. Given the imperatives of inclusivity for long-term economic development, the 2025 TLSA Conference calls for papers on the theme of “Inclusive Economy.” The stream aims to use the notions of “inclusivity” or “inclusiveness” as focal point for analysing different dimensions of economy of Timor-Leste, and the responses of policy makers to these challenges. We invite and encourage Timorese and international academics, development practitioners, and policy advocates to participate in this discussion, by submitting their abstracts to the organiser. The topic of Inclusive Economy encompasses a wide range of issues such as economic diversification, economic integration and trade, petroleum dependency, fiscal policy, public finance, and economic policy in general.

Ekonomia Inkluzivu ka Kresimentu Inkluzivu sai hanesan tema komún iha diskursu dezenvolvimentu kontemporáneu. Tema sira ne’e hetan rezonansia maka’as iha Timor-Leste, juxtaposta ho estrutura ekonómika ne’ebé depende maka’as ba reseitas petrolíferas, no geografikamente konsentra iha Dili. Haree ba imperativu sira inkluzividade nian ba dezenvolvimentu ekonómiku ba tempu naruk, Konferénsia TLSA 2025 halo xamada ba artigu sira ho tema “Ekonomia Inkluziva”. Painel ne’e iha objetivu atu uza nosaun “inkluzividade” ka “inkluzividade” nu’udar pontu fokál hodi analiza dimensaun oioin hosi ekonomia Timor-Leste nian, no resposta hosi ema sira ne’ebé halo polítika ba dezafiu sira-ne’e. Ami konvida no enkoraja akadémiku timoroan no internasionál sira, pratikante dezenvolvimentu sira, no defensór polítika sira atu partisipa iha diskusaun ida-ne’e, hodi hato’o sira-nia abstratu ba organizadór. Tópiku Ekonomia Inkluzivu abranje asuntu oioin hanesan diversifikasaun ekonómika, integrasaun ekonómika no komérsiu, dependénsia petrolíferu, polítika fiskál, finansa públika, no polítika ekonómika iha jerál

A Economia Inclusiva ou o Crescimento Inclusivo tornaram-se temas comuns no discurso contemporâneo sobre o desenvolvimento. Estes temas ressoam fortemente em Timor-Leste, justapostos a uma estrutura económica que é altamente dependente das receitas petrolíferas e geograficamente concentrada em Díli. Dados os imperativos da inclusão para o desenvolvimento económico a longo prazo, a Conferência TLSA de 2025 apela à apresentação de artigos sobre o tema “Economia Inclusiva”. O painel pretende utilizar as noções de “inclusão” ou “inclusividade” como ponto focal para analisar diferentes dimensões da economia de Timor-Leste e as respostas dos decisores políticos a estes desafios. Convidamos e encorajamos os académicos timorenses e internacionais, os profissionais do desenvolvimento e os defensores das políticas a participar nesta discussão, submetendo os seus resumos ao organizador. O tema da Economia Inclusiva abrange um vasto leque de questões como a diversificação económica, a integração económica e o comércio, a dependência do petróleo, a política fiscal, as finanças públicas e a política económica em geral.

***

Gender Research in Timor-Leste

Contact Tam Nguyen (atam320@gmail.com) and Sara Niner (sara.niner@monash.edu) for further information on this stream

Gender studies is now an established field of research in Timor-Leste, undertaken by a mix of academics, activists, development practitioners and government. We welcome panel and paper proposals from all individuals and organisations. We encourage panels and papers relating to any aspect of gender roles, relations and gender equality as analysis of these issues is crucial for peace, democracy, and equality for everyone in Timor-Leste. These may include: gendered aspects or outcomes of customary practices, law, justice, health, education, nutrition, agriculture, political participation, veterans, masculinity, or other specific issues that may variously affect women, men, girls, boys, or gender expression and sexual identity (GESI), including families, communities or gender-based violence.

The TLSA conference provides a safe, secular space for intellectual discussions about challenging and sensitive social and political issues. Outcomes of the conference include peer reviewed published proceedings. This body of work now provides an archive of research material on Timor-Leste for use by all and it is freely available on the TLSA website. Conference panels and papers can be presented in Tetun, Indonesian, Portuguese, or English.

Estudu kona-ba jéneru oras ne’e sai kampu peskiza ida ne’ebé estabelesidu ona iha Timor-Leste, ne’ebé inlkui akadémiku, ativista, pratikante dezenvolvimentu no governu sira. Ami simu proposta sira hosi painél no papél sira hosi ema no organizasaun hotu-hotu. Ami enkoraja painél no dokumentu sira relasiona ho kualkér aspetu kona-ba papél jéneru, relasaun no igualdade jéneru tanba análize ba asuntu sira-ne’e krusiál ba pás, demokrasia, no igualdade ba ema hotu iha Timor-Leste. Bele inklui: jéneru no prátika kostumeiru sira, lei, justisa, saúde, edukasaun, nutrisaun, agrikultura, partisipasaun polítika, veteranu sira, maskulinidade, ka kestaun espesífiku sira seluk ne’ebé bele afeta feto, mane, labarik-feto, labarik-mane, ka espresaun jéneru nian no identidade seksuál (GESI), inklui família, komunidade ka violénsia bazeia ba jéneru.

Konferénsia TLSA fornese espasu seguru, sekulár ba diskusaun intelektuál sira kona-ba asuntu sosiál no polítiku sira ne’ebé dezafiante no sensivel. Rezultadu sira hosi konferénsia inklui publikasaun ida ne’be mos arkivu ida kona-ba materiál peskiza nian kona-ba Timor-Leste atu ema hotu uza no ida-ne’e disponivel ho livre iha website TLSA nian. Konferénsia nia painél no artigu sira bele aprezenta iha Tetun, Indonézia, Portugés, ka Inglés.

Os estudos de género são hoje um campo de investigação estabelecido em Timor-Leste e desenvolvido por um conjunto de académicos, ativistas, profissionais do desenvolvimento e do governo. Aceitamos propostas de painéis e artigos de todos os indivíduos e organizações. Encorajamos painéis e comunicações relacionadas com qualquer aspeto dos papéis de género, das relações e da igualdade de género, uma vez que a análise destas questões é crucial para a paz, a democracia e a igualdade para todos em Timor-Leste. Estes podem incluir: aspetos de género ou resultados de práticas consuetudinárias, lei, justiça, saúde, educação, nutrição, agricultura, participação política, veteranos, masculinidade ou outras questões específicas que podem afetar de forma variada mulheres, homens, raparigas, rapazes ou a expressão de género e identidade sexual, incluindo famílias, comunidades ou violência de género.

A conferência TLSA oferece um espaço seguro e secular para discussões intelectuais sobre questões sociais e políticas desafiantes e sensíveis. Os resultados da conferência incluem atas publicadas revistas por pares. Este conjunto de trabalhos disponibiliza atualmente um arquivo de material de investigação sobre Timor-Leste para utilização de todos e está disponível gratuitamente no website do TLSA. Os painéis e as comunicações da conferência podem ser apresentados em tétum, indonésio, português ou inglês.

***

Advancing Tourism in Timor-Leste: Opportunities and Future Prospects

Contact Feliciano Quintas do Ceu (felicianoqceu@ua.pt) and Isabel Pinho (isabelpinho@campus.ua.pt) for further information on this stream

This stream focuses on the development of tourism in Timor-Leste, and key opportunities for investment and tourism growth which emphasise the country’s unique cultural, historical, and natural resources. We invite academics, practitioners, and other stakeholders both national and international, to submit abstracts for 20-minute presentations on tourism research. Topics of interest include: Natural tourism, Cultural tourism, Historical tourism, Pro-poor tourism, Rural and urban tourism, Adventure tourism, Gastronomy and food tourism, Beach and coastal tourism, Pilgrimage and faith tourism. The stream will also examine address the challenges facing the tourism industry and propose strategic solutions to enhance tourism infrastructure, marketing, and sustainability efforts. By gathering insights from authors, experts, and stakeholders, this stream aims to shape the future of tourism development in Timor-Leste and foster community initiatives to unlock the full potential of tourism, contributing to the country’s economic growth, and the preservation of its social cultural and environmental heritage.


Painel ida-ne’e foka ba dezenvolvimentu turizmu iha Timor-Leste, no oportunidade xave sira ba investimentu no kreximentu turizmu ne’ebé fó énfaze ba nasaun ne’e nia rekursu kulturál, istóriku, no naturál sira ne’ebé úniku. Ami konvida akadémiku sira, pratikante sira, no parte interesada sira seluk tantu nasionál no internasionál, atu hatama abstratu sira ba aprezentasaun sira ho minutu 20 kona-ba peskiza turizmu nian. Tópiku sira ne’ebé iha interese inklui: Turizmu naturál, Turizmu kulturál, Turizmu istóriku, Turizmu Pro-kiak, Turizmu rurál no urbanu, Turizmu aventura, Gastronomia no turizmu ai-han, Turizmu tasi-ibun no tasi-ibun, Turizmu peregrinasaun no fiar nian. Painel ne’e mós sei ezamina rezolve dezafiu sira ne’ebé maka indústria turizmu hasoru no propoin solusaun estratéjiku sira hodi hadi’a infraestrutura turizmu, marketing, no esforsu sustentabilidade nian. Hodi halibur hanoin hosi autór sira, peritu sira, no parte interesada sira, painel ida-ne’e hakarak atu forma futuru dezenvolvimentu turizmu nian iha Timor-Leste no haburas inisiativa komunitária sira hodi loke potensiál tomak turizmu nian, hodi kontribui ba kreximentu ekonómiku nasaun nian, no prezervasaun ba ninia sosiál patrimóniu kulturál no ambientál.

Este painel centra-se no desenvolvimento do turismo em Timor-Leste e nas principais oportunidades de investimento e crescimento do turismo que enfatizam os recursos culturais, históricos e naturais únicos do país. Convidamos académicos, profissionais e outras partes interessadas, nacionais e internacionais, a submeterem resumos para apresentações de 20 minutos sobre investigação em turismo. Os temas de interesse incluem: Turismo natural, Turismo cultural, Turismo histórico, Turismo pró-pobre, Turismo rural e urbano, Turismo de aventura, Gastronomia e turismo gastronómico, Turismo de praia e costeiro, Peregrinação e turismo de fé. O painel também examinará os desafios enfrentados pela indústria do turismo e proporá soluções estratégicas para melhorar as infraestruturas turísticas, o marketing e os esforços de sustentabilidade. Ao reunir conhecimentos de autores, especialistas e partes interessadas, este painel visa moldar o futuro do desenvolvimento do turismo em Timor-Leste e promover iniciativas comunitárias para desbloquear todo o potencial do turismo, contribuindo para o crescimento económico do país e para a preservação do seu património social.

***

Multi-species Engagements in Timor-Leste

Contact Susanna Barnes (susanna.barnes@usask.ca) and Josh Trindade (trindade.josh@gmail.com) for further information on this stream

What does it mean to live in relation to other animals in Timor-Leste? This panel invites scholars to delve into the intimate and intricate moments of care, kinship, violence, politics, indifference, and symbolic resonance that characterize human-animal relationships in Timor-Leste. From sacrificial rituals and agricultural labour to the deep symbolism of animals in origin myths and the everyday ethics of coexistence, animals in Timor-Leste are central to shaping human lives and experiences. This panel seeks to explore these relationships, emphasizing their multifaceted, dynamic, and interconnected nature.

While drawing on insights from multispecies studies in anthropology, human geography, and related fields, this panel also critically interrogates the field’s assumptions and blind spots. Foundational multispecies frameworks often universalize cross-species relationships, overlook the enduring legacies of colonial histories, and fail to engage sufficiently with the power dynamics that shape human-animal entanglements. This panel therefore prioritizes contributions that amplify Indigenous, postcolonial, and Global South perspectives, exploring how these frameworks may challenge, expand, or reframe dominant narratives. How do Timorese cosmologies and practices offer alternative ways of conceptualizing relationality with the more-than-human world? What happens when these ways of knowing intersect—or conflict—with globalized multispecies theories?

Building on existing frameworks and critiques our guiding questions include:

  • How do people in Timor-Leste experience and articulate relationships with animals as kin, workers, symbols, or food?
  • What do moments of multispecies care, intimacy, or violence reveal about larger social, economic, and political structures?
  • How do rituals, myths, and spiritual practices involving animals embody and transmit cultural and cosmological understandings?
  • In what ways are animals agents in shaping the environmental, agricultural, and cultural landscapes of Timor-Leste?
  • How do human-animal relations reflect broader concerns about sovereignty, development, and ecological resilience in a rapidly changing world?

Saida maka signifika moris iha relasaun ho animál sira seluk iha Timor-Leste? Painél ida-ne’e konvida matenek-na’in sira atu konsidera momentu íntimu no intrinseku kona-ba kuidadu, parentesku, violénsia, polítika, indiferensa, no rezonánsia simbóliku ne’ebé karakteriza relasaun umanu-animál iha Timor-Leste. Husi rituál sakrifísiu no serbisu agríkola to’o simbolizmu kle’an kona-ba animál sira iha mitu orijen no étika loroloron kona-ba konvivénsia, animál sira iha Timor-Leste sentrál atu forma ema nia moris no esperiénsia sira. Painél ida-ne’e buka atu esplora relasaun sira-ne’e, hodi subliña sira-nia natureza multifasetu, dinámiku no interligadu.

Enkuantu foti hosi hanoin sira hosi estudu multiespésie sira iha antropolojia, jeografia umana, no kampu sira ne’ebé relasionadu, painél ida-ne’e mós interoga ho krítiku kampu nia asumsaun sira no pontu matan-delek sira. Enkuadramentu multiespésie fundamentál sira dalabarak universaliza relasaun sira entre espésie sira, la haree ba legadu sira ne’ebé dura hosi istória koloniál sira, no la konsege envolve ho sufisiente ho dinámika podér nian ne’ebé forma relasaun sira entre ema no animál. Tanba ne’e, painél ida-ne’e fó prioridade ba kontribuisaun sira ne’ebé amplifika perspetiva sira Indíjena, pós-koloniál no Globál Súl nian, hodi esplora oinsá kuadru sira-ne’e bele dezafia, habelar, ka enkuadra fali narrativa dominante sira. Oinsá kosmolojia no prátika timoroan sira oferese dalan alternativu sira atu konseptualiza relasionalidade ho mundu ne’ebé liu-liu-umanu? Saida maka akontese bainhira maneira sira-ne’e atu hatene interseta—ka konflitu—ho teoria multiespésie globalizadu sira?

Harii iha enkuadramentu no krítika sira ne’ebé eziste ona, ami nia pergunta orientadór sira inklui:

  • Oinsá ema iha Timor-Leste esperiénsia no artikula relasaun ho animál sira hanesan familia, traballadór, símbolu, ka ai-han?
  • Saida maka momentu sira kuidadu multiespésie nian, intimidade, ka violénsia nian revela kona-ba estrutura sosiál, ekonómiku no polítiku sira ne’ebé boot liu?
  • Oinsá maka rituál sira, mitu sira, no prátika espirituál sira ne’ebé envolve animál sira enkarna no transmite komprensaun kulturál no kosmolójiku sira?
  • Iha dalan saida maka animál sira sai ajente hodi forma paizajen ambientál, agríkola, no kulturál Timor-Leste nian?
  • Oinsá relasaun ema-animál reflete preokupasaun luan liu kona-ba soberania, dezenvolvimentu, no reziliénsia ekolojia iha mundu ne’ebé muda lalais?

O que significa viver em relação com os outros animais em Timor-Leste? Este painel convida a considerar momentos íntimos e intrincados de cuidado, parentesco, violência, política, indiferença e ressonância simbólica que caracterizam as relações entre humanos e animais em Timor-Leste. Dos rituais de sacrifício e do trabalho agrícola ao profundo simbolismo dos animais nos mitos de origem e à ética quotidiana da coexistência, os animais em Timor-Leste são fundamentais para moldar as vidas e as experiências humanas. Este painel procura explorar estas relações, enfatizando a sua natureza multifacetada, dinâmica e interligada.

Ao mesmo tempo que se baseia em conhecimentos de estudos multiespécies em antropologia, geografia humana e campos relacionados, este painel também interroga criticamente os pressupostos e os pontos cegos do campo. Os enquadramentos multiespécies fundamentais universalizam frequentemente as relações entre espécies, ignoram os legados duradouros das histórias coloniais e não conseguem envolver-se suficientemente com as dinâmicas de poder que moldam as relações homem-animal. Este painel prioriza, portanto, contributos que alargam as perspetivas indígenas, pós-coloniais e do Sul Global, explorando como estas estruturas podem desafiar, expandir ou reformular narrativas dominantes. Como é que as cosmologias e práticas timorenses oferecem formas alternativas de conceptualizar a relação com o mundo mais que humano? O que acontece quando estas formas de conhecimento se cruzam – ou entram em conflito – com teorias multiespécie globalizadas?

Com base nas estruturas e críticas existentes, as nossas questões orientadoras incluem:

  • Como é que as pessoas em Timor-Leste experienciam e articulam relações com os animais enquanto parentes, trabalhadores, símbolos ou alimentos?
  • O que revelam os momentos de cuidado, intimidade ou violência multiespécie sobre estruturas sociais, económicas e políticas mais vastas?
  • Como é que os rituais, mitos e práticas espirituais que envolvem animais incorporam e transmitem compreensões culturais e cosmológicas?
  • De que forma são os animais agentes na formação das paisagens ambientais, agrícolas e culturais de Timor-Leste?
  • Como é que as relações entre humanos e animais refletem preocupações mais amplas sobre a soberania, o desenvolvimento e a resiliência ecológica num mundo em rápida mudança?

***

Peace Studies

Contact Lynda Blanchard for further information on this stream:  lyndablanchard99@gmail.com

Positive and negative peace are key concepts in peace and conflict studies. The ideas are significant in analyses towards human and ecological  security and underpin practice towards sustainable peace.  As the preamble to the constitution of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) stated over 75 years ago:

“a peace based exclusively upon the political and economic arrangements of governments would not be a peace which could secure unanimous, lasting and sincere support of the peoples of the world . .. [that] peace must therefore be founded upon intellectual and moral solidarity of [human]kind.”  (United Nations 1946: 1)

This stream invites contributions exploring such concepts in research to be presented at the 2025 TLSA conference, including but not limited to the following sub-themes:

  • Peace and ecology in Timor-Leste
  • Women and peace in Timor-Leste,
  • Youth and peace in Timor-Leste,
  • Local level peacebuilding in Timor-Leste,
  • Peace and political participation in Timor-Leste,
  • Regional leadership towards peace
  • Peace through tourism
  • Peace and conflict studies: new research

Pás pozitivu no negativu maka konseitu xave sira iha estudu sira kona-ba pás no konflitu. Ideia sira signifikativu iha análize sira ba seguransa umana no ekolojia no apoia prátika ba dame sustentável. Hanesan preámbulu ba konstituisaun Organizasaun Nasoins Unidas nian ba Edukasaun, Siénsia no Kultura (UNESCO) hateten iha tinan 75 liubá:

“dame ida ne’ebé bazeia eskluzivamente ba arranju polítiku no ekonómiku sira hosi governu sira sei la sai dame ida ne’ebé bele asegura apoiu unánime, duradouru no sinseru hosi povu sira iha mundu. .. [katak] dame tenke harii iha solidariedade intelektuál no morál [ema] nian.” (Nasoins Unidas 1946: 1)

Fluxu ida-ne’e konvida kontribuisaun sira ne’ebé esplora konseitu sira hanesan ne’e iha peskiza atu aprezenta iha konferénsia TLSA 2025, inklui maibé la limita ba sub-tema sira tuirmai:

  • Dame no ekolojia iha Timor-Leste
  • Feto no dame iha Timor-Leste,
  • Juventude no dame iha Timor-Leste,
  • Harii dame nivel lokal iha Timor-Leste,
  • Dame no partisipasaun polítika iha Timor-Leste,
  • Lideransa rejionál ba dame
  • Dame liuhosi turizmu
  • Estudu sira kona-ba dame no konflitu: peskiza foun

A paz positiva e negativa são conceitos-chave nos estudos sobre a paz e os conflitos. As ideias são significativas nas análises relativas à segurança humana e ecológica e sustentam as práticas rumo a uma paz sustentável. Como afirmava o preâmbulo da constituição da Organização das Nações Unidas para a Educação, Ciência e Cultura (UNESCO), há mais de 75 anos:

“uma paz baseada exclusivamente nos acordos políticos e económicos dos governos não seria uma paz que pudesse garantir o apoio unânime, duradouro e sincero dos povos do mundo. […] a paz deve, pois, fundar-se na solidariedade intelectual e moral da espécie [humana]” (Nações Unidas 1946: 1).

Este tema convida a que as contribuições que explorem tais conceitos em investigação sejam apresentadas na conferência TLSA de 2025, incluindo, mas não se limitando aos seguintes subtemas:

  • Paz e ecologia em Timor-Leste;
  • As mulheres e a paz em Timor-Leste;
  • Juventude e paz em Timor-Leste;
  • Construção da paz a nível local em Timor-Leste;
  • Paz e participação política em Timor-Leste;
  • Liderança regional rumo à paz;
  • A paz através do turismo;
  • Estudos sobre paz e conflito: novas pesquisas.

***

Create a website or blog at WordPress.com

Up ↑